تأثیرپذیری آیت‌اللّه محمدکاظم هزارجریبی از روش حدیث‌نگاری علامه محمدباقر مجلسی

یکی از اندیشوران نام‌آور و صاحب فکروقلم در ادوار مختلف تفکر شیعی که آثار و تألیفات مختلف به‌ویژه در حوزۀ دانش‌های حدیثی و روایی دارد، مرحوم علامه محمدباقر مجلسی! است که بجِدّ می‌توان گفت همۀ بزرگان اندیشه و فکر در علوم دینی به‌حد فراوانی خود را نیازمند مراجعه به آثار ایشان می‌دانند. موسوعۀ حدیثی فاخر و جامع ایشان موسوم به «بحارالانوار» به‌عنوان جامع‌ترین دایرة‌المعارف کلام معصومین( و نیز شرح محققانه بر کتاب «کافی» شریف با نام «مرآة العقول» که حاوی نکات رجالی، حدیثی، ادبی، کلامی، اجتهادی، و حتی بعضاً فلسفی و عرفانی است و مجموعه‌ای از کتاب‌های ریز و درشت در موضوعات مختلف حدیث و تاریخی و اعتقادی و اخلاقی و غیره، گویای تبحر ایشان در علوم مختلف و جامعیت منحصربه‌فرد آن مرحوم است. مجلسی بر بسیاری از دانشمندان متأخر از خود (اعم از شاگردان و غیرشاگردان)، تأثیرگذار بوده است. یکی از آن دانشمندان، محمدکاظم هزارجریبی است.
 محمدکاظم هزارجریبی متوفای 1236 قمری از دانشمندان شیعی و کثیرالآثاری است که زندگانی ایشان مصادف با دو سلسلۀ پادشاهی زندیان (1163_1209ق) و قاجاریان (1209_1344ق) می‌باشد. وی به‌لحاظ شوق فراوان به مطالعات حدیثی و آثار روایی و نیز اشتیاق زیاد به مباحث اعتقادی و کلامی و نیز علاقه به مباحث تاریخی به‌ویژه تاریخ اهل‌بیت(، در آثارش مکرر به کتاب‌های مرحوم مجلسی مراجعه داشته و نظرات و دیدگاه‌‌های حدیثی و کلامی آن بزرگوار را مبنای فکری خود قرار می‌داده است. این تأثیرپذیری و تعلق فکری در اغلب آثار هزارجریبی مشهود بوده و می‌توان گفت روح غالب این کتاب‌ها همان اندیشه‌‌های مرحوم مجلسی می‌باشد که به‌صورت‌‌های گوناگونی در این آثار خودنمایی می‌کند. در این نوشتار به تبیین و بررسی گونه‌‌های مختلف آن، با تأکید بر مباحث حدیثی، می‌پردازیم.